Başkonsolosluğumuz Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş tarihini izleyen 2 yıl sonra ilk kez 1925 yılında “Rodos Konsolosluğu” olarak faaliyete geçmiş, Cumhuriyet Türkiye’sinin en köklü konsüler misyonlarının başında gelmektedir. 1946 yılında Başkonsolosluk statüsünü kazanmış olan bu güzide misyon, II. Dünya Savaşı sırasında yaşanan en sıkıntılı dönemlerde dahi hiçbir kesintiye uğramaksızın, günümüze dek başarıyla faaliyetlerini sürdürmüş ve sürdürmeye de devam etmektedir.

Başkonsolosluğun kançılarya ve ikametgah olarak kullanılan binası II. Dünya Savaşı sırasında, 1944 Şubat ayında Alman uçakları tarafından bombalanmış ve kullanılamaz hale gelmiştir. Bu hava akınları sonucunda binadaki arşiv de tahrip olmuştur.
Halen hizmet verilmekte olan Başkonsolosluk binası 1963 yılında kiralanmıştır.2015 yılında Devletimiz tarafından satın alınan bu bina uzun süre kançılarya ve ikametgah olarak kullanılmış ve 1990 yılında ikametgah için ayrı bir bina kiralanmıştır. İkametgah için 2002 yılında Ada’nın batı kıyısında Kremasti mevkiinde kiralanan yeni bir binaya taşınılmıştır.

BAŞKONSOLOSLUĞUN TARİHÇESİNDEKİ ÖNEMLİ OLAYLAR

Birinci Dünya Savaşı öncesine, 1912 yılına kadar, tam 390 yıl boyunca Osmanlı yönetimi altında bulunan Rodos, anılan yıl İtalya’nın işgaline uğramış ve bu Savaşın sonunda da Ada, İtalya’nın yönetimine verilmiştir. İkinci Dünya Savaşı’nın son yılında ise (1944) Rodos Nazi Almanyası’nın işgaline uğramıştır. Aynı yıl Müttefikler adına İngiliz askeri birlikleri Ada’ya çıkmış, l947 yılında da Yunanistan Rodos üzerinde tam egemenliğini tesis etmiş, böylelikle, diğer Oniki Adalar’da olduğu gibi Rodos’un yönetimi ve hükümranlık hakkı Yunanistan’a devredilmiştir.
Başkonsolosluğumuz bakımından İkinci Dünya Savaşı sırasında aşağıda sunulan, tarihi, iki önemli olay cereyan etmiştir.
Müttefiklerin Almanya’ya karşı ikinci cepheyi, Türkiye’nin de yardım ve desteğinde, Onikiada üzerinden açacağı kuşkusu içinde olan Nazi yönetimi, bu savaşa katılabileceğini düşündüğü Türkiye’ye bir gözdağı vermek amacıyla 18 Şubat 1944 tarihinde gönderdiği iki savaş uçağıyla Rodos Konsolosluğu binasını bombalatmıştır. Bina bu hava saldırısı sonunda tamamen tahrip edilmiştir. Bombardımanda, Konsolosluğun Hasan ve Hüseyin ismindeki iki kavası şehit olmuş, saldırıdan, Konsolosumuz Selahattin Ülkümen dizinden, üst kattaki ikametgahta bulunan, Konsolosumuzun eşi Bayan Mihrinnisa Ülkümen belkemiğinden, görevli hizmetçi ise başından yaralı olarak kurtulmuşlardır. Ancak Bayan Ülkümen, aldığı yaralar sonucu olaydan 6 ay sonra vefat etmiştir.
Başkonsolosluğumuzun, hatta ülkemizin yakın tarihine damga vuracak diğer bir gelişmeyi ise, merhum Konsolosumuz Selahattin Ülkümen’in Ada’da yaşayan Musevi asıllı vatandaşlarımızı aileleri ve akrabaları ile beraber, onları toplama kamplarına götürme emelinde olan Nazi yönetiminin elinden son anda kurtarmak konusunda azimle ve kararlılıkla sürdürdüğü, gurur verici, insanlık onuru mücadelesi teşkil etmiştir. Konsolosumuz, Alman Nazi yönetimi yetkililerinin tüm baskı ve dayatmalarını tek başına göğüsleyerek, Musevi asıllı Türk uyruklularla eşleri ve akrabaları olan toplam 42 kişiye, 23 Temmuz 1944 tarihinde T.C. pasaportu tanzim etmek suretiyle onları, “Auschwitz cehennemine” gitmekten kurtarmış ve bu insanları Türkiye’ye göndermeyi başarmıştır. Nazi yönetiminin 24 Temmuz 1944 Pazartesi günü, Rodos’da yaşayan Musevi cemaatine mensup toplam 1673 kişiyi üç küçük gemiyle Ada’dan alarak “Dönüşü olamayan” meş’um yolculuğa çıkarmış olduğu da gözönünde bulundurulursa, Konsolosumuz Ülkümen’in bu insani davranışının, onun şahsında, Türk milletinin sahip olduğu insan hasletinin ve üstün ve yüce değerlerinin ve nihayet Türkiye Cumhuriyeti devletinin, başta insan hakları olmak üzere insani hukuk konusunda tarihin derinliklerinden gelen süreçte göstermiş ve uygulamış olduğu, dünyaya, tüm insanlığa örnek teşkil edecek yaklaşım ve tutumunu da yansıtmakta olduğu aşikardır.